Беренче бүлек

Кайгыларым булса, Күңелләрем тулса, Шигырьләрем язып юанам. Ил өстендә данлы исемем бар,-

Шуңа куанам.

Китабымны Бөек Җиңүнең 55 еллыгына багышлыйм

Беренче бүлек

Илбасарлар эзләреннән

Мин күп йөрдем тимер юллар буйлап, Кызганычлы һәйкәлләр дә күп күрдем. Озын юллар, чиксез яшел кырлар, Урманнар эчендә дә йөрдем. Онытылмаслык булып калды инде Сталинградның Мамай Курганы, Ленинград блокадасындагы Күп халыкның һәлак булганын. Белоруссия урманында Партизаннар каны коелган. Брест шәһәрендә һәм Хатыньда Йөрәк өзгеч һәйкәл куелган. Украинада Бабий Яр җирендә Кызыл төсле комнар сипкәннәр. Тере кешеләрне ярдан ташлап, Танк белән изеп үткәннәр. Кызыл- Донда яшь гвардейцларны Тирән шахталарга бәргәннәр. Немец фашистлары СССРны, Шулай җиңәрбез дип белгәннәр. Эстон, литовецлар һәм латышлар Сугышканнар фашистлар белән. Тик сатылып кайбер халыклары, Фашистларга ачык юл биргән. Кавказ, Кырым янган, җимерелгән Тик дошманга ирек бирмәгән. Нефть өчен килгән фашистлар да, Һәммәсе дә юлда күмелгән. Грузия, әрмән, әзербайҗан Стенадай каршы торганнар. Немец ерткычларын юлларында, Утлы корал белән кырганнар. Кара диңгез буе моряклардан Түшәк булып яткан дулкында. Новороссийскийда "Кечкенә җир",

Бирелмәгән дошман кулына. Новороссийскийда шәһит морякларга Бик кызгыныч һәйкәл куелган. Яраланган йөрәк әле дә тибеп тора. Кан акса да, ертык ямаудан. Милләттәшләр! Һәммәбез дә бергә Тыныч, тату, матур яшәек. Онытмыек күргән кыямәтне. Тынычлыкны мәңге саклыек.

Сугышчыларга

Сез батырлар! Сезнең орденнарда Яшьлек көчләрегез куелган. Орден хаксыз, ләкин бик кыйммәтле, Сезнең каннар белән юылган.

Сез хөрмәтле, безнең пәхлеваннар! Дошманны тар-мар итүчеләр. Безнең өчен утка керүчеләр, Тыныч тормыш бүләк итүчеләр.

Рәхмәт сезгә, безнең сугышчылар, Батыр ирләр, батыр хатыннар. Сезгә саулык, озын гомер тели, Авылыбызда бөтен халыклар.

Сез бирдегез безгә якты тормыш, Туктаттыгыз фашист гаугасын. Оныкларыгызга калдырдыгыз, Илебезнең тыныч һавасын.

Сугыш дигән сүзләр искә төшсә, Күңелләрдән моңнар таралмый. Егерме миллион шаһитларны, Онытырга бер дә ярамый.

СТАРОКУЧЕРГАНОВКА - КАНГА АВЫЛ СОВЕТЫНА КАРАГАН АВЫЛЛАРДАН БӨЕК ВАТАН

СУГЫШЫНДА

ҺӘЛАК БУЛГАН ҺӘМ ХӘБӘРСЕЗ ЮГАЛГАН ТАТАР, КАЙБЕР БАШКА ТӨРКИЛӘРНЕҢ ТУЛЫ БУЛМАГАН

ИСЕМЛЕГЕ.

КАНГА - СТАРОКУЧЕРГАНОВКА,

КӨЛДЕРМЕШ - НОВОКУЧЕРГАНОВКА,

БИШТҮБӘ АВЫЛЛАРЫ, НАХАЛОВКА БИСТӘСЕ.

СУГЫШЫНДА

ҺӘЛАК БУЛГАН ҺӘМ ХӘБӘРСЕЗ ЮГАЛГАН ТАТАР, КАЙБЕР БАШКА ТӨРКИЛӘРНЕҢ ТУЛЫ БУЛМАГАН

ИСЕМЛЕГЕ.

КАНГА - СТАРОКУЧЕРГАНОВКА,

КӨЛДЕРМЕШ - НОВОКУЧЕРГАНОВКА,

БИШТҮБӘ АВЫЛЛАРЫ, НАХАЛОВКА БИСТӘСЕ.

Абдуллаев Ажмухтар Гали улы

Абдулласе Ажмахмут Гали улы

Абдуллаев Ажтуктар Гали улы

Абдуллаев Нурммөхәммет Мостафа улы

Абдуллаев Вахит Мостафа улы

Абдулов Зөлкәрнәй Мостафа улы

Азизов Абдулгани Ибраһим улы

Азизов Җиһангир Ибраһим улы

Альбаев Фәрит Ережеп улы

* Китапта басылган бөтен исемлекләр дә Старокучергановка - Канга авыл советыннан алынды, автор тарафыннан тулыландырылды. Хаталар, төгәлсезлекләр булган очракта гафу үтенәбез.

Алимуллаев Ажмула

Аджимуратов Муксин Аллаяр улы

Аджимуратов Харас Джамали улы

Ахметов Абдулгазиз

Байтемиров Корбан

Белялов Исмагил Абдулла улы

Бердеев Гафур

Бердеев Габделнур

Бердеев Абдрахим

Белялов Абдулхалик Мәҗит улы

Бердиев Габбас

Булатов Галим

Булатов Муталип

Булатов Вахит

Булатов Рафик Закир улы

Валитов Газиз Салахетдин улы

Валитов Кәрим Ажмахмут улы

Гафуров Сайбаттал Джаффар улы

Джаббаров Хисаметдин Камалетдин улы

Джаббаров Якуп Камалетдин улы

Дусмухамедов Хөсәен

Дрянников Федор

Ибдуллаев Халит

Ибраһим Искәндәр

Ибраһимов Ибени Измаил улы

Ибраһимов Абдрахаман

Ибраһимов Фәйзрахман

Ибраһимов Ильяс Мулламин улы

Идрисов Корбан Ибраһим улы

Идрисов Шаяхмәт Ибраһим улы

Измайлов Әхмәтнур

Измайлов Зариф

Измайлов Абдулгани

Изатуллаев Гомәр

Изатуллаев Габбаз

Исаев Мортаза Хабибулла улы

Исаев Кальякуп

Ишмуратов Хаджигиса Ибраһим улы

Кадыров Абдулла

Кадыров Валит Арыслан улы

Кадыров Газиз Арыслан улы

Мавлюбердиев Мәүеш

Максутов Усман Ажмахмут улы

Мухтяев Хөсәен Закир улы

Назыров Муфит Якуп улы

Рамазанов Рагиб Исхак улы

Сабитов Туктар

Сулейманов Мөхәрәм Бигали улы

Сухамбердиев Якуп Әскармахмуд улы

Татлаев Юнус

Темирбулатов Корбангали Измаил улы

Таһиров Зиннур Умәр улы

Усманов Мулла-Йосыф Умәр улы

Усманов Зиннур Умәр улы

Усманов Абдраһим Абдулсамих улы

Халилов Туктар Абдулгазиз улы

Халилов Фәйзрахман Харис улы

Халилов Басыр

Чихантаев Абсалих

Чихантаев Якуп

Яфаров Хөсәен Абдулла улы

Ядгиров Хамит

ХАРАП БУЛЫРГА АЛЛАДАН ӘМЕР,

ФӘЛАКАТЬЛӘНЕРГӘ ЯЗЫЛГАН ТӘГЬДИР.

Амин.

Сугышта ирләре үлеп калган хатыннарга

Сәлам Сезгә, әни һәм апалар! Баш ияләр Сезгә Кангадан. Бәйрәм белән сезне тәбрик итеп, Озын гомер тәләп калалар.

Сез бит безнең илебезнең-Вәгьдәле хатыннары. Җин сызганып, авыр эшләр эшләп, Колхоз - заводларның даннары.

Сез бит бөтен авырлыкны Бер ялгыз кичердегез. Әти юклыкны белдерми, Балалар үстердегез.

Сезнең чәчләр юкка агармаган, Юкка җыерчык биткә төшмәгән. Балалар атасыз үскән чакта, Күзегездән яшьләр кипмәгән.

Рәхмәт Сезгә, әни һәм апалар! Батыр ирләрегез өчен. Батырлар өчен түгелгән, Күз яшьләрегез өчен.

БӨЕК ВАТАН СУГЫШЫ ТОЛЛАРЫ

туган елы

Ажкабулова Шәмсинур Абубекер кызы 1906

Азизова Мәдинә Алимҗан кызы 1916

Баталова Зөһрә Байтимер кызы 1912

Белялова Зибихан Нурмөхәммәт кызы 1915

Гафурова Шәрипҗамал Әхмәтҗан кызы 1910

Зөбәерова Миннехан Әхмәтҗан кызы 1912

Мохтарова Әклимә Вильдан кызы 1914

Мухтиева София Кәрим кызы 1909

Нурмухамедова Гөлсем Илемес кызы 1920

Нурмухамедова Гафифә Нәбиулла кызы 1920

Шайдуллина Халимә Гарифулла кызы 1917

Хасанова Адия Мөхәммәдия кызы 1911

БӨЕК ВАТАН СУГЫШЫННАН ИСӘН КАЙТКАННАР

туган үлгән

Абдулов Искак

Аджигитов Корбан Идрис улы

Абдульманов Зәбир Габдулла улы 1911

Абдурашитов Абдул Хасән улы 1909

Абдрахманов Хәлиулла Джумаш улы 1916 1998

Абдрахманов Абдулхак Гомәр улы 1914

Аблязимов Анвар Ибрагим улы 1923

Абдрахманов Рахим Татжигали улы 1909

Абдрахманов АбдулгазыХалит улы 1900

Абдрахманов Харис Абуталип улы 1913 1960

Аджигитов Якуб 1912

Абушев Мөнир Яхъя улы 1924

Ажкабулов Михалид Мәгьҗан улы 1919

Аблязимов Рафик Ибрагим улы 1926

Аджигитов Мөхәммәтҗан Джумаш улы 1916

Альбаев Моталип Ирежит улы

Альмитов Рәфкать Әхмәт улы

Алекберов Абдрахман Әхмәт улы 1922

Айназаров Хажи Уразмөхәммәт улы

Арюков Хасән Әбубәкер улы

Артыкбаев Хафиз Заһидулла улы 1922

Асанов Максут Хөсәен улы 1905

Айккалиев Каты 1923

Ахмедов Хәйретдин Гайнетдин улы 1975

Ашкабулов Фәрит Абдулла улы

Асмандияров Мөхәрәм Гомәр улы

Ажниязов Галим Насыр улы

Баталов Сәгыйт Сәет улы 1901 1976

Батыров Фәизрахман

Нурмөхәммәт улы 1922

Бергашов Джумагельди

Биганов Әгьдәм Нигъмәт улы 1916

Бикчураев Гариф Гали улы

Бикалиев Фатыйх 1917

Болтаев Абдулгалим Усман улы 1911

Болтаев Касим Минее улы 1917

Валиев Сафиулла Хабибулла улы 1916 1960

Валиев Кәрим Вәли улы

Гарифов Мөхәммәт Борхан улы

Гильдеева Нәсимә Абдулла кызы 1924

Джанбеков Зөбәер Газиз улы 1913

Джанбеков Янтур Кәрим улы

Досалиев Мухаш 1898

Захарьяев Әнвар

Ибрагимов Ажмахмут Апсамих улы 1891 1953

Ибраһимов Гайдар Якуп улы 1926

Ибраһимов Искак Меләмин улы 1902 1972

Ибраһимов Хәйдәр Якуп улы 1926 1976

Исаев Абубәкер Кәрим улы 1905 1975

Исаев Закир

Исаева Әминә Мортаза кызы 1921

Исаев Фәез Мортаза улы 1926

Искаков Әнвәр Исмагил улы 1921

Исянов Габбаз Абубәкер улы 1917

Исянов Мөнир Абубәкер улы 1921

Изатуллаев Туктар Әминкәй улы 1915

Ишмуратов Туктар Сәфәр улы 1914

Ишмуратов Ажимухтар

Ибраһим улы 1919 1986

Ишмуратов Ибраһим Сәфәр улы 1894 1972

Исангалиев Туксан Дакин улы 1893

Кабиев Нигъмәт 1925

Каляев Фәйзулла Абдулла улы 1923 1999

Калиев Мөхтар Туктар улы 1924
Калиева - Арюкова Зәйнәп

Абдулла кызы 1923

Калишев Гомәрбек Солтан улы 1918
Кузахметов Абдулсаләм

Сираҗетдин улы 1922 1982

Кузяев Галләм Али улы 1909 1969

Курманашев Абдулмурат 1925

Калиева Сәкинә Абдулла кызы 1921

Кузахметов Абдулкаләм Камал улы 1935 1999

Кадыров Вагап Гали улы 1893 1960

Кадыров Габделнур Вагап улы 1925 1985

Матаев Турали Вайнухан улы 1922

Магжанов Колмөхәммәт 1905

Муртазин Мидхат Абдрахман улы 1918

Мустафин Ажгильди 1918

Мухажинов Шаяхмәт Ажәхмәт улы 1919

Мухтаров Мөнир Мәҗит улы 1919

Мухтаров Әнвәр Хаким улы 1923

Муратов Хәбибрахман Ажмуса улы 1922

Меркулов Ибраһим 1907

Мишиев Измаил Хөсәен улы 1926

Миндубаев Джухамбет 1914

Мусаев Абдулгазиз Шәрип улы 1910
Мусаев Сәетҗәгьфәр Әхмәтҗан улы

Мустафаев Мөхлис Изатулла улы

Назаров Якуп Исхак улы 1902 1985

Назаров Гиматулла Гиззатулла улы

Наурзалиев Сәфәр Нургали улы 1919

Нурмухамедов Таһир Абубәкер улы 1921

Нугаев Абрам Хөсәен улы

Одногулов Хасән Гильман улы 1910

Одногулов Харис Вильдан улы 1923

Рамазанов Ханәфия Уразали улы 1916

Рамазанов Юсуп Рамазан улы 1897 1976

Рамазанов Касыйм

Рамазанов Абдуталип

Рамазанов Вахит Хөсәен улы 1912

Рамазанов Корбангали Зөлкәрнәй улы 1922 1999

Рафиков Нурулла Абдулла улы 1918

Рафиков Әгьдәм Касим улы 1918

Сабитов Рөстәм Нәбиулла улы 1926

Садыров Ажумагали Садыр улы

Сатретдинов Муса Сәйфетдин улы

Сагитов Корбан Идрис улы

Санжапов Абдулгазиз Хаким улы 1898

Сайфуллин Кәрим Усман улы 1905

Садыков Мөхәммәтвәли Кужахмет улы 1914

Салихов Нариман Измаил улы 1927

Солтанов Шәкур Юныс улы

Тукманов Кадыр Вәли улы 1914

Тактаров Рахим Әхмәтсафа улы 1917 1961

Тимербулатов Хаким Измаил улы 1926 1979

Усманов Хабибулла Кадыр улы

Усманов Закир Юсуп улы

Умеров Гафур Халит улы 1923

Умеров Арас Тохан улы 1922

Усманов Кәрим Абдулсалих улы 1908 1972

Умерова Асия Байтимер кызы 1921

Умеров Әнвәр Дәүләт улы

Утепкалиев Мөслим 1907

Усманов Хәйдәр Хаҗетдин улы 1920

Фасхутдинов Гали Җамали улы 1923

Халилов Ильяс Харис улы 1920

Хайдарханов Рашит Халит улы 1921

Хабибуллаев Рафик Сәләхетдин 1916

Халитов Рәфкать Сөләйман улы 1916 1995

Хайбуллин Ризван Ажмөхәммәт улы 1919

Хаджаев Умар Исай улы 1929

Хайруллин Григорий Гайнулла улы 1926

Хаджаев Рахман Җамалетдин улы 1926

Хусаинов Зөлбохар Җиһанша улы 1893 1974

Шарипов Умар Хасип улы 1907

Шакиров Сабир Шакир улы 1914

Шамарданов Зелкәрни Мингали улы 1919

Шанкаев Тахау Шәйхи улы 1910

Ядгиров Вахит Нурмөхәммәт улы 1909 1973

Ядгиров Мөхәммәтяр Җиһанша улы 1911 1974

Без гаеплемени?

Без гаеплемени бала чактаук

Күзләребез яшькә тулганга, Узган канлы сугыш давыллары, Үсмер юлыбызда булганга?

Без гаеплемени бала чактаук Бәхетсезлек өстән яуганга, Ач - ялангач, кайнар яшьләр түгеп, Бала чактаук ятим калганга?

Без гаеплемени бала чактаук, Каршы алгач дөнья нужасы. Йөрәкләрдә мәңге эз калдыра, Утлы сугышларның җәзасы.

Без гаеплемени бала чактаук, Онытылмагыч ниләр күргәнен? Балачакны кайгы белән таптап, Йөрәк үзәгәнә күмгәнен.

Кем гаепле утлы сугышларга, Кем гаепле бәхетсезлеккә, Кем гаепле канлы күз яшьләргә, Кем гаепле ятим күплеккә?

Без сугыш балалары

Авыр сугыш безне каршылагач, Яланаяк урам үлчәдек, Сабыйчакның иркә тәрбиясен, Үсмер юлыбызда күрмәдек.

Канлы кайгы, юклык дөньясында, Җелегебез ашка туймады. Ач - ялангач кайнар күз яшь түгеп, Саулыкларыбыз да булмады.

Күптән инде саулык безнең өчен, Кара юрган белән ябылган. Күпләребыз мәрхүм булды диеп, Кабер тактасына язылган.

әле дә булса нужа кулын суза, Ычкынма дип, минем богаудан. Сезнең өчен бәхет шатлыклары, Җир астына кереп югалган.

Илле елда күпме сулар акты, Тукталмады карлы буран да. Үткән гомер матур хәтерләнми, Шатлыклы көн бик әз булганга.

Данлы батырлар

Бөек Җиңүнең 50 еллыгына

медаль белән бүләкләнүчеләр

Абдуллаев Хажгиса Хаҗибраһим улы

Абушаева Зәйнәп Мирза кызы

Асфандьярова Надирә Абаз кызы

Ахмеев Ахмый Байтимир улы

Арюков Хамид Абдул улы

Ахмедзянов Гомәр Шәмси улы

Ахмедова Әсма Рафик кызы

Ажимухаметова Фахрниса Абдулгалим кызы

Абдрахманова М аксуда Гильфан кызы

Акмаев Фәрит Шәрип улы

Акбалаев Абдулла Джумабай улы

Ахмедов Хамид Хаҗетдин улы

Алиев Рашит Билал улы

Ахмедов Фуат Гайнутдин улы

Асфандияров Зариф Ризван улы

Альбаев Шамиль Иреҗеп улы

Аллабердиева Рушания Якуп кызы

Ахмедова Сөембикә Зөлфикәр кызы

Абдрахманов Шакир Тажагали улы

Абдуллаева ӘклимәАбдрахман кызы

Абдульманова Мәстүрә Абдрахим кызы

Абдулова Рауза Гали кызы

Абдрахманов Ризабек Гарифулла улы

Азизов Хәмзә Сатретдин улы

Абдразманова Галия Хаҗетдин кызы

Алиева Нәсиха Гомәр кызы

Аблязимова Сәрби Халиулла кызы

Азизова Наргина Хәмзә кызы

Асфандиярова Фәйзә Усман кызы

Абдуллаева Рафика Максут кызы

Аджмуратов Мөнир Хисаметдин улы

Абдрахманова Рәисә Халил кызы

Абдуллаева Ажбикә Элемес кызы

Абжалимова ТәскирәАдгили кызы

Абдрахманов Нәҗметдин Хаҗетдин улы

Агжигитова Ажархан Харис кызы

Абузеров Али Мостафа улы

Ажкабулова Калайша Измаил кызы

Аджиньязова Бибисара Ибадулла кызы

Айзатуллина Сайриҗиһан Сибгатулла кызы

Аджимухамедов Ибраһим Әдһәм улы

Болтаева Мәрзия Минее кызы

Байтимиров Рашид Юсуп улы

Булатова Халидә Сәйфетдин кызы

Бахмутов Габдулбари Таһир улы

Багаутдинов Абае Абдулла улы

Баишев Ибраһим Юныс улы

Байтимирова Мәстүрә Ибраһим кызы

Бикзадаев Байтимир Каллыбатыр улы

Бахтутов Мөслим Кашаф улы

Белялов Ильязбай Нурмөхәммәт улы

Булатова Роза Мөхәммәтҗан кызы

Бердиев Абдулкабир Солтан улы

Баймухамедова Туга Ислям кызы

Баширова Хабибә Нурмөхәммәт кызы

Балтаева Фәимә Абдулла кызы

Балтаева Саимә Мансур кызы

Бердиев Абдулхамит Солтан улы

Батыршина Мәрьямбану Кәрим кызы

Белялова Зихабан Нурмөхәммәт кызы

Баишева Шадия Идиятулла кызы

Баталов Әмир Сагит улы

Бахмутов Әмир Гавгар улы

Байтимиров Рафаил Аббас улы

Бикчураева Әлфия Муталип кызы

Болгаева Сагриҗиһан Әбделмән кызы

Бикзадаева Нурия Ажимахмуд кызы

Валиева Әминә Алимҗан кызы

Валиева Зөләйхә Максуд кызы

Гобәйдуллина Мөнирә Нурмөхәммәт кызы

Гобәдуллина Габдулбари Гали улы

Гайнутдинова Суммия Мостафа кызы

Гильдеева Нәсимә Абдулла кызы

Досмухамедов Куштан Кужахмет улы

Дусаев Абдулла Харис улы

Досаева Сөембикә Габбас кызы

Досаев Фатыйх Абдулла улы

Джумагазиева Мукадиса Абдулла кызы

Джубанишева Фирюзә Хабибулла кызы

Джалялетдинова Гөлҗиһан Бикбулат кызы

Зәйнутдинов Равил Нәбиулла улы

Зәйнутдинова Гөлрәйхан Касим кызы

Заитов Фәргать Сәфәргали улы

Зәйнутдинов Равил Набиулла улы

Зәйнутдинова Рәшидә Ажимуса кызы

Зәйнутдинова Саҗидә Абдулла кызы

Заитова Халидә Абдулла кызы

Зарипова Диләфрүз Хабибулла кызы

Измайлова Фатыйма Ваҗетдин кызы

Ибатуллина Зөһрә Галим кызы

Исаев Әхмәтҗан Уразмөхәммәт улы

Измайлов Абдулла Хәлиулла улы

Измайлова Таибә Рәхим кызы

Иксанова Мөршидә Ваис кызы

Ишмуратова Җәүдәт Ибраһим улы

Измайлов Камил Моталип улы

Исаева Сания Сөләйман кызы

Измайлов Калиякуп Абдрахман улы

Ибадуллаева Шәмсируй Ажмөхәммәт кызы

Ибраһимова Гайшә Гражи кызы

Ибраһимова Рузания Галим кызы

Исамуллаев Камильбек Абдулла улы

Идрисова Миннехан Ибраһим кызы

Ибраһимова Акмәрьям Туктар кызы

Ишморатова Гөлфәридә Тавап кызы

Исмаиловыа Рауза Сатретдин кызы

Ильмамбетова Нәзимә Галимҗан кызы

Иксанова Галия Хасән кызы

Ибраһимов Наил Аджимахмут улы

Кадыров Гафур Вагап улы

Кальбаева Хәтимә Таһир кызы

Курманова Гөлчәчәк Арон кызы

Кадырова Гөлшәһәр Абдулла кызы

Кузяева Гафифә Җиһан кызы

Канафеева Сафура Зиннур кызы

Кагарманова Бибиәсма Абдулла кызы

Кадырова Әклимә Таһир кызы

Кузахметов Абдулкаләм Камалетдин кызы

Калышев Казимбек Солтан улы

Кагарманов Равил Ажмөхәммәт улы

Кадырова Мәрьям Исмаил кызы

Каллелова Гөлбикә Гафиятулла кызы

Карпова Флюра Абдрахаман кызы

Контуганова Бибижамал Латып кызы

Кидралиева Наубагар Гомәр кызы

Кальбаев Мәгьди Таһир улы

Кузахметова Халифә Имадин кызы

Муратова Халидә Зөлкәрнәй кызы

Машаева Сагадәт Абдулла кызы

Муратова Рәисә Ажмуса кызы

Мурсалимова Ханҗария Баймер кызы

Муратов Усман Гомәр улы

Максудов Садыйк Харис улы

Мусалиева Фәимә Джабир кызы

Мулеева Гөлистан Ибраһим кызы

Мухаджинова Әминә Габдрахман кызы

Мусаев Булат Мәгазь улы

Мимишева Фәридә Фәйзрахман кызы

Мустафанова Зөлхәбирә Гизатулла кызы

Муратова Насиха Гали кызы

Максутова Жамалия Хасән кызы

Магжанова Шарбану Якуп кызы

Мухажинова Фатима Зөлкәрнәй кызы

Мухамеджанова Зөһрә Жамалетдин кызы

Максутова Фәимә Хасән кызы

Муратова Асия Гали кызы

Мусаев Шафкат Исхак улы

Нурмухамедова Гөлзар Ажмукан кызы

Нурмухамедова Гөлсем Илемес кызы

Назарова Марият Муталип кызы

Нургалиева Нургазимә Гаймон кызы

Рахматуллина Гөлфруз Абубәкер кызы

Рамазанова Франгизә Хөсәин кызы

Рамазанова Миннехадичә Кәрим кызы

Рамазанова Рауза Нурмөхәммәт кызы

Салихова Рәисә Закир кызы

Сөләйманова Гайнавал Абдулла кызы

Суйналиев Галимҗан Ходайбирде улы

Сайганова София Сөләйман кызы

Сухамбердиев Мохлис Якуп улы

Сухамбердиев Мөдәрис Якуб улы

Суйналиева Айшә Джумат кызы

Сайфуллаева Люзия Мәрвәретдин кызы

Сарсенов Рашид Ажимулла улы

Самихова Рәисә Рахим кызы

Самитова Мәрьям Кәрим

Сердюкова Магидә Шакир кызы

Сөләйманова Гөлсания Хабибулла кызы

Сабитова Рәисә Ибраһим улы

Сайфутдинова Мөнәвәр Зыя кызы

Сафралиева Гөлзаман Абдрашит кызы

Самихова Каимә Абдулвасих кызы

Такташев Абдулла Халимҗан улы

Тактарова Мәрфуга Фәрит кызы

Танина Гөлбану Ибраһим кызы

Туктарова Хадичә Хайбулла кызы

Тимербулатова София Хафиз кызы

Усманова Таһирә Шәфигулла кызы

Усманова Фәридә Габделмөлек кызы

Усманов Хафиз Манаф улы

Умерова Ажбибә Мохтар кызы

Усманова Нәсибә Рафик кызы

Умеров Шафи Мөхәммәтҗан улы

Умерова Таибә Мәрвәретдин кызы

Фатхуллин Айдар Рахим улы

Халилова Бибинур Фәйзрахман кызы

Хамзяева Хазинә Ибраһим кызы

Хасанова Адия Мөхәммәтьяр кызы

Халитов Нариман Гади улы

Хужамбердиева Фирюзә Абуталип кызы

Хамидуллаева Мәрзия Рахим кызы

Хаджаева Зәйтүнә Зиннур кызы

Хөсәинөва Зәйтүнә Мингали кызы

Хаджимурзаева Екатерина Абдула кызы

Халитова Зәкия Сөләйман кызы

Хөсәинов Хәйдар Абдрахман улы

Хасанова Мансура Абдул кызы

Хамзяева Зөһрә Касим кызы

Хаджаева Роза Измаил кызы

Чихантаева Рәмзия Сөләйман кызы

Чихантаев Данил Абсамих улы

Чихантаев Харас Якуп улы

Чабанова Рәисә Насибулла кызы

Шәфиева Сәгыйдә Мотыйгулла кызы

Шамкаева Бәширә Абдулла кызы

Шәйдуллаев Зиннәтулла Мотыйгулла улы

Юсупова Галия Нотфулла кызы

Юмаева Зәйнәп Нурәхмәд кызы

Юсупова Өммегөлсем Каллетажы кызы

Яфарова Әклимә Абдрахман кызы

Якупов Абдулла Абдрахим улы

Ядгирова Шамсигаләм Гайнутдин кызы

Мухамидиева Гөлсем Сабит кызы

Усманова Миннигаян Гали кызы

БОЛТАЕВ Газиз

Минее улына

( 1925 - 1988 )

СОВЕТЛАР СОЮЗЫ БАТЫРЫ

Газиз Минее улы разведкада Дошманнарны аулап йөрегән. Немецларның серен алыр өчен, Ничә тапкыр утка да кергән.

Юлдашларын: "Дуслар, әйдәгез!" - дип, Яшерен якын юлдан йөреткән. "Артка юл юк безгә, иптәшләр!" - дип, "Алга дуслар, алга!" өндәгән.

УМИРОВ

Измаил Абдрязак улына

Подполковник Измаил Умиров Биш тапкыр яраланган. Үз боерыгы белән фашистларны, Кавказдан куалаган.

Ил башлыгы зур игътибар белән, Ике орден биргән бер юлы. Тапкырлыгы, батырлыгы өчен; Кызыл йолдыз, Кызыл байрак ордены.

Карпатта да Измаил Умеров Үз киңәшен дөрес дип биргән. Фашистларны ерак куган өчен; Кызыл байрак ордены алган.

Донбасста да безнең подполковник Ут белән сыйлаган немецны. Дүртенче зур орден тагын алган; Александр Невскийны.

Дүрт зур орден аның күкрәгендә, Һәм медальләр челтерәп көйләнә. Умиров кебек батырлар,-Тарих булып телдә сөйләнә.

ВАЛИЕВ

Гайтбай Хабибулла улына

Яшелчәләр гөрләп үсте Бригадир Гайтбайда. Зур уңышка ирештерде, Бригадасын һәр елда.

Алдынгылыктан төшмәде Яраласа да аны сугыш. ВДНХ аңа бүләк бирде; Ленин ордены һәм Москвич.

Сугышта да, батырлыгы өчен Өч зур орден Гайтбай абыйда. Валиев Гайтбай Хабибулла улы, Зур хөрмәтле безнең авылда.

ХАЙРЕТДИНОВ

Хабибрахман Шайхутдин улына

Диңгезләрне кичкән Хабибрахман, Су астыннан сугыша булган ул. Тугрылыкка һәм дә батырлыкка, Яшьләрне дә өйрәтә булган ул.

Сугыш беткәч Хабибрахман, Белмәде ул тынычлыкны. Тырышты ул, зур бүләкләр алды; Ленин ордены һәм Халыклар дуслыгын.

Матур да ул, батыр да ул, Кодрәтле дә булган сугышта. Хайрутдинов Хабибдрахман, Дәрәҗәдә безнең тормышта.

СУХАНБЕРДИЕВ

Аббас Аскар-Махмуд улына

Габбаз абый зур сугыштан Инвалид булып кайтты. Батыр булганына күрә, Орден, медальләр такты.

Габбаз абый Заһидә апа белән, Биш бала үстерделәр. Тату тормыш матур булгач, Алтын туй үткәрделәр.

Балалары һәр кайсысы, Тәүфыйклы, урнында. Беркайчан да рәнҗетми ул, Заһидә- күз нурын да.

ИБРАҺИМОВ

Сәхәүтдин Загретдин улына

Ибраһимов Загретдин улы, -Рядовой ул булган сугышта. Ел сугышкач әз яралы булган, Контужен булган ул башка.

Рядовой Сәхәүтдин Ибраһимов, Кабат яраланган аякка. Винтовкасын ныклап алга тоткан, Таянса да агач таякка.

Аксаса да һаман сугышкан ул, Аяк авыртуын сизсә дә. Немец осколкасына чыдаган, Нинди генә җәфа күрсә дә.

ИЗМАЙЛОВ

Сагит Габбаз улына

(1922-1982)

Измайлов Сагит Габбаз улы, Ялан аяк үсте авылда. Яшьли китте үз ихтияры белән, Утлы сугыш, канлы давылга.

Ватаныбыз аңа белем бирде, Пилотлыкка тизләп укытты. Ут эчендә самолеты белән, Берлин шәһәренә дә җитте.

Командующий аңар приказ бирде. Берлиннан Әстерханга очарга. . Бер сәгатькә генә вакыт биргән Әнкәсе-бәгьрен кочарга.

Төштә күргән кебек кенә булды, Бер сәгать күрешү эчендә. Сау булыгыз, дип самолеты, Өч әйләнде авыл өстендә.

Сагит Измайлов Габбаз улы, Летчик беренче класс булды. Егермебиш ел буе һава кисте, 60 яшьтә ул дөнья куйды.

ИЗМАЙЛОВ

Касим Ваис улына

Измайлов Касим Ваис улына, Сугыш башланганда 41 яшь булган. Авыру хатын, сигез балага карамый, Компартия аны сугышка алган.

Касим Ваис улы Донбасс сугышында, Фашист бомбасына яралана. Кулын һәм кабыргаларын сындырып, Икенче группа инвалидлыкны ала.

Ике еллап ята госпитальдә, Зур операцияләр үткәрә. Сөекле җанаена, сигез баласына, Зур шатлыклы көннәр китерә.

АДЖИМУРАТОВЛАР,

гаиләсенә

Җәмәлетдин бабай йортыннан берьюлы 6 кеше сугышка китте

Җәмәлетдин бабай ни эшләргә белми, Әбисе җылыган тавышка. Ике кызны яшь киленне, өч малайны, Озаттылар бит алар сугышка.

Җәмәлетдин бабай Герман сугышыннан Бер аягын югалтып кайтты. Әти-әнисен карарга, Зур кызы өйдә калды.

Алты бала арасыннан, Берсе сугышта калды. Немец "телен" алам диеп, Чит илләрдә югалды.

Сугыш беткәч, ике улы, кызлары да, Яшь килен дә сау кайтты. Фәридәсе Берлин алган өчен, Җиңү орденын такты.

АДЖИМУРАТОВ

Хисаметдин-Җәмәлетдиннең беренче улына

Сугыш башлангач ук 41 нче елда, Агай-эне китә берякка. Җәмәлетдин бабай озатып кала, Җылап, таянып ике таякка.

Хисаметдин бабай йөрәгендә, Күп кайгысын каплый юллары. Күз алдында сөйгән Асиясе, Сөекле кызы һәм дүрт уллары.

Хисаметдин, Харас энесе белән, Бер-берсенә юлдаш һәм сердәш. Аерылышалар, мәңгелеккә ике якка, Ростов-Дон сугышына кергәч.

Хисаметдин абый яраланып, Госпитальгә төшә ул анда. Харас энесе китә разведкага, Немецларның серен алырга,

Хисаметдин госпитальдән чыккач, Китә Сталинград сугышына. Шул сугышта каты яраланып, Контузия ала башына.

Сталинградтан госпитале белән Мәскәү шәһәренә ул китә. Дәваланып, кырык алтынчы елда гына, Балалары янына җитә.

АДЖИМУРАТОВ

Харас -Җәмәлетдиннең

икенче улына

Иптәшләр дә иптәшләргә куллар бирә, Юлдашлар да юлдашларга юллар бирә. Кан эчәндә, ялгыз ятам яраланып, Минем шулай ятканымны кемнәр белә?

Эх, белми шул газиз әткәй, берни белми, Әнкәем - бәгърем яраларымны күрми. Гомерлеккә бәхил бул син, җан Әжбибәм Шул окопта булгандыр язмышым минем.

Иптәшләребез көтә бездән "немец телен", Бәйле немец теләп ята миңа үлем. Тел алам дип юлдашларым үлеп бетте, Яткан җирем була инде минем гүрем.

Салкын җирдә ашсыз, сузыз немец белән, Якын килсә куркытамын мылтык белән, Чит илләрдә яшьли кала ялгыз башым, Тик җиңеләм шул немецка әҗәл белән.

АДЖИМУРАТОВА-ИБРАҺИМОВА

Әжбибә Ибраһим кызына - Җәмәлетдин

бабайның яшь килене

Әжбибә апа Харас абый белән, Туйлар ясап өйләнештеләр. Туй сәяхәтенә киткән төсле, Утлы сугышларга киттеләр.

Әжбибә апа НКВДда Элемтәче булып эшләгән.

Иптәш Сталинның, боерыкларын, Гаскәр башлыгына җиткергән.

Әжбибә апай-Ибраһимның кызы, Севастопольдә яраланган. Яшьлек көчен җәлләмәгән өчен, Күп медальләр һәм орден алган.

Иптәш Сталин Аджимуратовага Бик зур рәхмәтләрен белдергән. Ничә тапкыр үз куллары белән, Мактау кәгазьләрен дә биргән.

Әжбибә апайның хәләл җефете Шаһит булды сугыш юлында. Гомерлеккә тарих булып калды, Әжбибә апайның уенда.

АДЖИМУРАТОВА -

Абдрахманова Әминә - Җәмәлетдин кызына

Дүрт ел буе утлы давылларда Яралы солдатларны ташыган. Аркасында, кая җилкәсендә, Сау калдырыр өчен тырышкан.

Нинди генә җәфалар күрсә дә, Китмәгән ул сугыш юлыннан. Медальләр һәм мактау кәгазе алган, Гаскәр җитәкчесе кулыннан.

Яшен төсле яуган ут астыннан Солдат ярдәменә йөгергән. Әминә Җәмәлетдин кызы,-Ура белән Берлинга кергән.

АБДРАХМАНОВ

Хуҗаәхмәт Мингали улына -Аджимуратовлар кияүе

Абдрахманов Хуҗаәхмәт Мингали улы Партизан хәрәкәтендә күп йөргән. Фашист танкларын һәлак иткән өчен, Медаль һәм Кызыл Байрак ордены алган.

Шартлый торган бәйле гранаталары белән Фашист танкларын алган каршылап. Танкларын ягып, фашистны да ата, Куркып тормаган ул аптырап.

Яшь батыр ул Мингалинын, улы, Утсыз, фашистны җибәрмәгән каршына. Партизаннар отрядын белдермәс өчен, Зур һәм бик авыр яралана башына. 41 нче елда Белоруссияда Кызыл армия сафында ул булган. Яраланып, 44 нче ел ахырында, Беренче группа инвалидлыкны алган.

АДЖИМУРАТОВ

Фәридә - Җәмәлетдин

бабай кызына

Яшь кыз Фәридә-Җәмәлетдин кызы Дүрт ел сугышып ул кайтты. Прага, Берлин алган өчен, Күкрәккә орденнар такты.

Орденнар да, медальләр дә, Күп Фәридә апада. Кавказдан Берлинга кадәр, Сугышып барган ул анда.

Җәмәлетдин кызы кебекләр Ватанда да бик сирәк. Фәридә Аджимуратовадан, -Үрнәк алырга кирәк.

АДЖИМУРАТОВ

Мәссәр - Җәмәлетдиннең

төпчек баласына

Аджимуратов Мәссәр Җәмәлетдин улы, Кызганмаган яшьлек саулыгын. Аяк яралангач кына белгән, Ниләр өчен орден алганын.

Мәссәр Җәмәлетдин улы Дүрт ел буе йөргән сугышта. Пушкаларны җилкәсендә тартып, Бозлы судан чыгарган ул кышта.

КИРЕ КАЙТСА ИДЕ ТАГЫН ДА

АДЖИМУРАТОВА

Мәссәргә хатыны Сания

җанае исеменнән

Сагынганда тәрәзәгә карыйм Күңелем күрмәсме дип гәүдәңне. Күрешүне тынлык капласа да, Бозмыйм иркәм биргән вәгъдәмне.

Синең күзләр кара куе кашлар, Күзем йомсам, һаман елмая. Яшьлек хисе, мәхәббәтнең көче, Истән чыкмыйсың бит, син кая?

Ялгыз минутларда уйга батам, Йөрәк ярсып, сине сагына. Куеныңа кочкан иркә чаклар, Кире кайтса иде тагын да.

АЛИЕВА - МУХАМЕДОВА

Нурҗамал Рамазан кызына

Нурҗамал Рамазан кызы

Өченче Белоруссия фронтында күп йөргән.

307 нче ату полкында, -

Батальон ефрейторы булган.

64 нче армия, Рогачев дивизиясы Ике полктан ул җыелган. Әстераханның Җиңү мәйданында, Алар йөргән танк куелган.

КУРМАНОВ

Хәмит Абдразяк улына

Хәмит абый чик сакчысы булган Каршы барган дошман юлына. Чик буена еккан ерткычларны, Автоматын тотып кулына.

Курманов Хәмит Абдразяк улы, Воронежда ул яраланган. Дошман көчен утка яккан өчен, Кызыл йолдыз орденын алган.

Өлкән лейтенант Хамит абый Дүрт ел булган утлы давылда. Күкрәгенә күп медальләр тагып, Таяк тотып кайта авылга.

АБДУЛЛАЕВ

Аджимулла Хаджи -Ибраһим улына

Аджимулла Хаджи - Ибраһим улы, Сугышка ул үзе соралган. Таза, гайрәтле булганга, Медальләр һәм орденнар алган.

Аджимулла Абдуллаев Курку дигән нәрсә белмәгән. Каян аталар дип карар өчен, Немецларга вакыт бирмәгән.

НУРМУХАМЕДОВ

Халил Халил улына

Халил, Халил улы 41 нче елдан, Хәрби корабельдә хезмәт иткән. Ленинград блокадасын бозу өчен Ничә тапкыр утка да кергән.

Халил абый отряд командиры булып, Оккупация отрядын йөреткән. Венгриядәге калган немецларны, Әсирлеккә алыр өчен көрәшкән.

Халил, Халил улы җиңел яралана Сугыш белән Берлинга кергәндә. Җиңү бәйрәмен ул каршы ала, Берлинда зур шатлыклы күләмдә.

ДЖАНБЕКОВ

Мөдәрис Таһир улына

Мөдәрис абый сугышларда Солдатларны юаткан. Тальян гармунында уйнап, Аларның күңелләрен ачкан.

Дүрт ел буе аерылмаган Тальян гармунынан ул. Ут эчендә көрәшсә дә, Авыр тоелмаган ел.

Уйна сазыңны Мөдәрис! Урамнарны моң алсын.

Дус - ишләрең арасында, Истәлек булып калсын.

Моңлы сайраган кош кебек, Гармуның тавышлары. Ай шәүләсе суда төсле, Күзләрең карашлары.

Яңгырат бию көйләрен, Ярышып биесеннәр. Сез уйнаганны белсеннәр; Ул бит Мөдәрис! - дисеннәр.

Искә алма танк эчендә Яралы булганыңны. Тик искә ал Берлинда, Шатланып уйнавыңны.

ДЖУМАГАЗИЕВ

Хәби Хуҗәхмәт улына

Яшь Хәби бик күп уйлап тормый, Ничә бара военкаматка; Җибәрегез мине сугышка, дип Военкомның мазасын ала.

41 нче елның көз аенда, Аңа уналтынчы яшь кенә булган; Үз теләгем белән китәм, диеп Ике яшькә яшен арттырган.

Менә шулай ул үз ирке белән, Сталинградка сугышка китә. Немецларны куып сугыша - сугыша, Варшава шәһәренә җитә.

Варшавада каты яраланып, Госпитальда ул озак ята. Дәваланып, тагын яраланып, Төзәлә дә, Будапештка китә.

Җиңү бәйрәмен ул каршылый, Будапештның зур мәйданында. Медальләр һәм орден киеп кайта, 46 нчы елның маенда.

КАДЫРОВ

Абдрахман Максут улына

Кадыров Абдрахман Максут улы

Туып үскән Канга авылында. Чик сакчысы булып сафта йөргән, Монголларның комлы давылында.

Монголлардан киткән Япониягә Зур сугышка, Хасан күленә Хол-Хинголда японнарны җиңеп, Җиде ел узгач кайта иленә.

Абдрахман абый, Максут улы, Яшьли йөргән хәрби сафында. Сугыш җиңгән өчен орденнарын киеп, Сау-сәләмәт кайта авылына.

АДЖИГИЛЪДИЕВ

Рамазан Ажмөхәммәт улына

Рамазан абый Аджигильдиев Сталинградка китә сугышка.

42 нче елда, тиз арадаСаперлыкка укый ул кышта.

43 нче елда, көз аендаЯралана сул аягына.

44нче елда кайтып килә,
Тотынып агач таягына.

ХАЛИЛОВ

Хаджитуктар Абдулгазиз улына

Сугыш дигән хәбәр ишетелгәч, Иртүк бара хәрби йортына;

Миңа 18 яшь тулды, диеп, Алыгыз, дип чик сакчысына.

Үз теләген аның, тиз үтиләр, Озаталар Сталинградка. Юлда гына аны өйрәтәләр, Ничек итеп мылтык атырга.

Сталинградтан ул хат яза, Воронежга җәяү барганнын. Кара кәгазь Воронеждан языла, Соңгы эзе анда калганнын.

ХАЛИЛОВ

Хадживәлит Абдулгази улына

Үз теләге белән 43 нче елда, Хәрби йорттан барып сорала; Җибәрегез мине чик сакларга, диеп,

Җидә елда чик сакчысы Хадживәлит, Өч шпион тота, өч елда. Һәрел саен ял итәргә кайта, Өч зур медаль алып, өч елда.

ЗАИТОВ

Рашит Сәфәр улына

Рәшиткә 18 яшь тула, Сталинградта, сугыш кырында. Яшь танкист фашист танкларын, Тар- мар итә йөргән юлында.

Сталинградтан үз танксы белән, Яшь офицер җитә Берлинга. Аягына авыр яралана, Рейхстаг алдында, Берлинда.

Кызыл байрак орденнын да ала, Яшь офицер батыр булганга. Кызыл йолдыз орденын ул ала, Берлин шәһәрен камап алганда.

Заитов Рашит Сәфәр улы, Госпитальдә бик озак ята. 46 нче елда, туган авылына Култаяк ярдәмендә кайта.

Сугыштан соң, колхоз фермасының Мөдир булып озак эшләде. Кыенлыклар булган елларда да, Алдынгылыктан һич төшмәде.

АЛЬБАЕВ Фәрит Ережеп улына

41 елның август ае иде, Бөтен авыл бергә елашты. Капчыкларын асып военкоматка, Һәркем үз якынын озатты.

Әтиләрне, япь-яшь егетләрне, Ага-энеләрне, һәм яшь кызларны, Озаттылар Сталинградка диеп Сөртә-сөртә кайнар яшьләрне.

Шундый кайгы белән Нурҗиһан да, Елап озатты сөйгән Фәритен. Ике елда, ике бала белән, Көтә иде өзми өметен.

Сталинградтан өчпочмаклы хатны, Нурҗиһан апа алып куанган. Новороссийскийга киттек,диеп, Соңгы хаты булып язылган.

Хусаинов Зәфәр Зөлбохар улына

Хусаинов Зөфәр Зөлбохар улы Сугыш башланганда яшь булган. Яшьлеген ул бер дә кызганмыйча, Үзе теләп сугышка барган.

Салкын окопларда, ут эчендә, Сизмәгән ул орден алганын. Яраланса да һаман сугышкан ул, Туктата алмаса да ул канын.

Яффаровлар гаиләсенә

Фашист бомбасына эләгеп үлгән

малайларның әнисенә багышлыйм

Сәхибҗамал әби Камал бабай белән, Дүрт бала үстерделәр. Икесен сугышка озатып, Кечесен илтеп күмделәр.

Камал бабай вафат булгач, Әби кызы белән калды. Фашистларның бомбасыннан, Өч улы шәһит булды.

Сәхибҗамал әби озак яшәде, Кеше үлми икән хәсрәтеннән. Аның йөрәгәндә өч малае; Хисаметдин, Якуп, Зәйнетдин.

70- 80 нче елларда да

Әле дә көтә иде улларын.

Өметләнеп юлга карый иде,

Маңгаена куеп кулларын.

Сәхибҗамал әбинең беренче улы Хисаметдин, 1921 елгы. Сугыш башланган көнне, Брест шәһәрендә Кызыл Армия сафында, чик сакчысы була. Немецлар Брестны бомбага тотканда үлә.

Икенче улы Якуп, 1923 елгы. Новороссийскийда арба белән снаряд ташыганда 1943 елда, бомба астында калып үлә.

Кечкенә улы Зәйнетдин, 1929 елгы. 1942 нче елда, Ленин исемендәге заводны бомбага тотканда, немец-лар бомбаларын безнең, авылга да ташладылар. Дүрт малай колхоздан эштән килгәндә; Зәйнетдин бомбадан үлә, Фәрит Усманов бер аяксыз кала, Равил Хамидуллаев контужен була. Хәмзә Хамидуллаев аягына яралана.

ИБАДУЛЛАЕВ

Шәяхмәт Искәндәр улына

Сугышка китә ул 34 яшендә, Ибадуллаев Шәяхмәт абый. Яшь батыр сапер булганга, Нинди генә чит җирдә булмый?

Яраланып төшә санчастька да, Сугыша ул Курск дугада. Харьков һәм Белградта сугышып, Днепрдан чыга Висла елгага.

Сугыша ул Одер елгасында, Милан белән Бернштидта. 45 нче елда сугыша, -Оппельда һәм Бреслауда.

Май аенда, 45 нче елда Ике орден бирәләр ана. Прага өчен һәм Дрезден өчен, Медальләрнең төрлесен ала.

ХАЛИЛОВ

Абдугани Кашшаф улына

Рядовой Халилов Абдулгани Дүрт ел буе дүрт яраланган. Немец пулясы да үпкәсенә, Нык кына урнашып калган.

45 елның язы килгәч, Герман җирләренә дә җитте. Минадагы җиде осколканы Ике аягында йөретте.

Абдулгани абый алып кайтты, Төрле медальләр дә, орден да. Алтмыш өч яшендә осколкадан, Тыныч ята мәрхүм гүрендә.

ТИМЕРБУЛАТОВ

Галим Измаил улына

Сталинградта ничә тапкыр, Утлы сугышларда катнаша. За Родингу, За Сталина - дип, Яшь коммунист Галим яралана.

Госпитальгә төшә Ленинабадка, Снайперга укый Горькийда. Мәскәү янында сугышып, Җитә Великие Лукига.

Галим абый - Измаилның улы, 41 нче елда китә сугышка. Биш ел гомерен шөкер итә, Кыенлыклар күргән язмышка.

Җиңү бәйрәмен ул каршы ала Великие Луки шәһәре янында. Туып-үскән авылына кайта, 46 елның октябрь аенда.

ТИМЕРБУЛАТОВ

Корбангали Измаил улына

Унсигез яшь тулган иде аңа, Хәрби корабльдә киткәндә. Яралана немец бомбасыннан, Балтик диңгезен кичкәндә.

Ленинград блокадасында Хәрби эшен дәвам иткән ул. Соңгы хатта язган тик ничә сүз; Мин исән-сау, әнкәй, син сау бул.

Хат язылган кырык өченче елда, Әнисе көтә улының юлын. Хәрби йорттан кара кәгазь килә; Урманда күмелгән дип улың.

ИДРИСОВ

Корбангали Ибраһим улына

Идрисов Корбангали Ибраһим улы Батальон комиссары булып сугышкан. Ленинград блокадасында ике ел, Хәрби эшнең серен киңәшкән.

Блокададан чыккыч, шатлык хатын яза; Исән-сау калдык, дип әнисенә. Кырык бишенче елда әче хәбәр килә; Улыгыз кайта алмый дип өенә.

ИДРИСОВ

Шәяхмәт Ибраһим улына

Шәяхмәт абый беренче хатын яза; Тимер юлдан озак барабыз дип. 41 елдаук кара кәгазь килгән; Бомба астында калды балагыз дип.

СУХАНБЕРДИЕВ

Якуб Әскәрмахмут улына

41 елнын, августында
Якуб абый китә сугышка.
Озатып кала аны балалары,
Елый-елый әче тавышка.

Сталинградта сугыша Якуб абый Күп фашистны ала пленга. Немецләрне куып сугыш белән, Ворошиловградка бара.

Ворошиловград хәзер чит як -Украина җирендә, Якуб абый шунда ятып кала, Кайта алмый туган иленә.

ИБАДУЛЛАЕВ

Хамит Зөлкәрнәй улына

Сугыш башлангач ук, өч көннән соң, Хамиткә приказ биргәннәр; Әстерханның Кремлендә аңа, Яшь солдатларны өйрәт дигәннәр.

42 елның, гыйнварендә,
Җибәрәләр ана Бакуга.
Бакудан Иранга ул китә,
Нефть юлларын сакларга.

Иранда да солдатлар өйрәтеп, Каты сугыша ул Кырымда. Яралану җиңә офицерны, Кырым нефтьләре юлында.

ЗӘЙНЕТДИНОВ

Абдрахим Нәбиулла улына

Минаметчы-пулеметчы уку йортын 41нче елда бетерә. Взвод командиры булып ул, Сталинград сугышына китә.

Сталинградта җиңел яраланып, Бик әз ята санчастьтә. Пулеметчы өлкән лейтенант, Кире китә үзенең частенә.

44 нче елда сугыша Варшавада,

45 нче елда Берлинда.
Батырлыгы өчен зүр бүләкләр ала;
Медальләр һәм ике орден да.

АЗИЗОВ

Абдулгани Ибраһим улына

Абдулгани Ибраһимның улы Сталинградка китә сугышка. Батыр танкист 44 нче елда, Сугыш белән җитә Будапештка.

44 елның декабрендә

Кара кәгазь килә Гебелярд штатыннан.

Гаиләсенә 80 нче елда гына,

Орден җибәрәләр Будапешттан.

БАЛТАЕВ

Касим Минее улына

Балтаев Касим Минее улы -Сержант ул танк бригадасында. 42 нче елда авыр яралана, Тамагына Сталинградта.

Сталинградтан аны җибәрәләр Операциягә Алма-Атага. Тамагына трубканы салып, -Чыгаралар беренче группага.

ДОСАЕВ

Абдулла Муса улына

Сугыш аны каршы ала, Сталинград шәһәрендә. Рейд отрядында була, Җәяүле гаскәрендә.

Снайпер Муса малае -Көлдермеш авылыннан. Курыкмаган ул салкыннан да, Һәм сугыш давылыннан.

Җәяүле гаскәрләр белән, Польшага кадәр җиткән. Варшаваны алган чакта, Аяк бармакларын өшеткән.

Орденын да, медальләрен, Бирәләр госпитальдә. Сугыш беткәнгә шатланып, Ятып елый постельдә.

ЯФАРОВ

Хөәен Абдулла улына

Сугыш башланган елда Хөсәен Укыган ФЗӨ мәктәбендә. Сугышка китә ул 42 нче елда, Унтугызынчы яшендә.

Үз ихтияры белән китә сугышырга, Немец фашистларын куарга. Краснодар шәһәре - әни йөрәгендә, Мәңгелеккә сүнмәс ут яна.

Яшь сугышчы әнкәй рәсемен, Документы янында йөреткән. Канлы пуля үтеп документтан, Яшь егеткә әҗәл китерткән.

Яфаров Хөсәен Абдулла улын, Укучылар эзләп тапканнар.

43 нче елда Краснодарның Авылында күмелгәнен язганнар.

Краснодар, Октябрь авылыннан, Әниенә, балалардан хат килгән; Улыгыз алтын хәреф белән, Зур һәйкәлгә язылган.

ЗӘЙНУТДИНОВ

Хайдәр Абдулхак улына

19 яшеннен Хайдәр Зәйнутдиной Чик саклаган Ош каласында. Җиде ел яшьлеген уздырган, Кызыл гаскәрнең утлы сафында.

Снайпер Зәйнутдинов сугыш буе, Фашистларны кырган коралдан. Батырлыгы өчен командирдан, Мактау кәгазе һәм зур медаль алган.

Курыкмаган ул фашист утларыннан, Курыкмаган ул салкын бураннан. Мәскәүдән Варшавага кадәр, Яшь снайпер ярасыз барган.

45 нче елда Варшавада, Бөерләрен салкын алдырган.
Госпитальдә Польша шәһәрендә,Даруланып, унбер ай яткан.

46 нчы елда, сау - сәламәт кайта, Туып - үскән изге өенә.

Җиде елда күп медальләр киеп, Орден ала Җиңү бәйрәменә.

КАЛИЕВ

Мохтар Туктар улына

Яшь комсомол хәрби йортка бара; Кызыл Армиягә алыгыз диеп.

Үтенеп сорый, сугышка китәм дип, Фашистларны тар-мар итәм дип.

Унҗиде яшь аңа тулган була 41 нче елның маенда.
Саубуллашып китә ул сугышка,Шул ук елда, август аенда.

Яшь гайрәтен җилләми сугышкан, Медальләр дә, орден да алган.

42 нче елның май аенда, Яраланып, аяксыз калган.

Бер ел даруланып, госпитальдән 43 нче елда ул кайта.
Чәчәк кебәк унсигез яшеннән,Таянып йөри ике таякка.

АЛЯМШИН

Хайдәр Нурытдин улына

Алямшин Хайдәр Нурытдин улы Чик сакчысы булган финнәрдә.

Кызыл Армия хәрәкәтендә йөргән, Фин сугышы башланган көннәрдә.

39 нче елда фин сугышында, Яшьлек батырлыгын күрсәткән. Хәрби йорты ана орден бирә; Мактап, гайрәтегез өчен дия.

41 нче елда, сугыш башланганда, Чик саклый ул Белорусь җирендә. Немец фашистларын утта сыйлый, Брест шәһәренә кергәндә.

Партизанлык итә Белорусиянең Урманында, өченче фронтында. Батырлыгы өчен тагын орден ала Чакыру белән хәрби йортында.

Партизаннар Прагага дип, Сугыш белән барып җитәләр. Зур кыенлык күреп, төннәр буе, Одер елгасын да кичәләр.

Чехословакиянең авылында Партизаннар хәрәкәтләнә. Батырлыгы өчен Алямшинга, Иптәш Жуков үз медален бирә.

Чехословакиядән китә ул Берлинга, Берлинда ул сугыш бетерә. Орденнар һәм данлы медаль тагып, 47 нче елда кайта өенә.

УСМАНОВ

Мулла - Йосыф Умир улы һәм аның гаиләсенә

Усмановлар гаиләсендә

Сигез бала гөрләр үстеләр.

41 нче елда әтиләре өч уллары белән,

Сугышка дип чыгып киттеләр.

Әтиләрен Мулла-Йосыфны Майкоп шәһәренә озаттылар. 44 нче елда канлы күзяшь белән; Әти үлгән, хәбәр алдылар.

Юнысбай Усманов

41 нче елда Хәрби корабльгә утыра. Кара диңездә ул дүрт ел сугышып, Сау сәламәт кайта әйләнеп.

Икенче улы Усманов Заһидны

Сталинградка дип җибәрәләр. Фашист бомбасыннан юлда, Яраланган хәбәрен ишетәләр.

Заһид Мулла- Йосыф улы

Авыр яралана биленә. 2 нче группа инвалидлык алып, 44 нче елда кайта өенә.

Мулла- Йосыфның, өченче улына Мәскәүгә дип приказ бирелә. Җитезлеге өчен Надыр абый Җәяүле гаскәргә эләгә.

Усманов Надыр Мулла - Йосыф улы

Сугышны ул җәяүләп үтә. Фашистлар белән дүрт ел сугышып, Мәскәүдән Ригага җитә.

Ригада ул авып яралана, Аягына һәм күз төбенә. Фашистларның пистолет пулясын, Әле дә йөртә битендә.

Усманов Фәрит унөч яштьтә иде Нефть базасын бомбага тотканда, Фашист бомбалары шартлый, Дүрт малай эшләп йөргәндә.

Мулла- Иосыфныц, дүртенче улы да Фашист бомбасына эләгә. Унөч яшьтән ул инвалид була, Уң аягы аның өзелә.

Әниләре Зәйнәп Закир кызы, Ялгыз сигез бала үстерде. Ана бит ул йөрәк мәхәббәтен, Сигезенә тигез бүлдерде.

Сугыш вакытында Зәйнәп апа Кайгы хәсрәтләрне күп күрде. Сугыштан соң йөрәге уттай янды, Дүрт азамат улларын күмде.

БУЛАТОВ Халит

Уразали улына

(1906-1983)

41 елда Халит абый
Чыгып китә канлы сугышка.
Шәһәрбану апа өч баласы белән,
Елап кала әче тавышка.

42 нче елда яраланып,
Госпитальдә төшә әсиргә.
Власовның гаскәрләре белән,
Гаепсездән эләгә бәлага.

Сугыш туктагач ук, 45 нче елда, Өйгә кайта август аенда, Бертуктаусыз аны тикшерәләр, Эләккәнгә немец ягына.

Гаепсез булгач тынычланып, Эшләде ул колхоз кырында. Биш баласын кешелекле итү, Вәгьдә иде тормыш юлында.

ГОБӘЙДУЛЛИН

Хәйдәр Камил улына

1915 нче елда туган

Сугыш башлангач, ук Хәйдәр абый Саубуллашып коча гаиләсен. Өметләнеп киткәч, сау кайтырга, Юанычлы булган, күрәмсең,

Хәрби йорты аңа приказ бирә; Сугышка дип Кавказ ягына. 42 нче елда авыр яралана, Иңбашына һәм ун кулына.

Ел буена ята госпитальдә, Кул бәйләнгән күкрәк өстенә. Яшьлек көче аңа ярдәм иткән, Сау кайтырга Биштүбәсенә.

Җитәкчелек итте ул фермада, Кул бармаклар артка китсә дә.

Осколканы кулда йөретсә дә, Авыр хәлен алдан сизсә дә.

ӘТИСЕ ҺӘМ УЛЫНА

НУРМУХАМЕДОВ Ажмахмуд

Камал улы 1897 -1974 НУРМУХАМЕДОВ Музиль Ажмахмуд улы 1925-1988

Яңа гына 16 яшь тулган, Музиль Ажмахмудның улына. Хәрби йортына бара ул, Метрикасын алып кулына.

Әтисе һәм Музиль абый бергә Бер ишектән чыгып китәләр. Саубуллашып алар ике якка, Сугыш кырларына җитәләр.

Нурмухамедов Ажмахмуд абый Приказ ала Сталинградка. Музиль абыйны калдыралар, Өйрәнергә мылтык атарга.

43 нче елны хәбәр Китерәләр әнкә кулына; Улыгыз батырларча һәлак булып, Күмелде дип урман юлында.

Музиль абый партизаннар белән. Нинди генә урманда булмый? Язган хатлар бар да юлда яна, Саулык хәбәре тиз килеп җитми.

Сугыш беткәч, 45 нче елда, Гаиләдә күрешә алар. Икесе дә сау - сәламәт булып, Орденнар киеп кайталар.

САТРЕДИНОВ Фәхретдин

Сөнгатулла улына

1910 - 1993

Яшь Фәхретдин Сөнгатулла улы Саубуллашып китә сугышка. Җаныкае аны озатып кала,

Өч баласын кочып елашта.

Сталинградны азат иткән өчен,

Өченче дәрәҗәле Дан ордены ала. Кырык икенче елда батырлыгы өчен, Медальләр дә бирәләр аңа.

Сугыш белән җитә Украинага Киевны да азат итәргә.

Тиз арада алар приказ ала; Белорусиягә китәргә.

Белоруссиягә азат иткәч, Юл алалар Берлинга дип.

Берлин өчен булган өермәдә, Авыр яралана осколка тиеп.

Госпитальдә җиңу шатлыкларын Каршы ала яткан урынында.

Гаиләсенә, туган авылына, Кулын салып кайта муенына.

Ватан сугышында батырлысы өчен Беренче дәрәҗәле орден ала. Батырларча зур хөрмәтләп, Медальләр дә бирәләр аңа.

АБДУЛЛАЕВ Хаджи

Ибраһим Гали улына

1913-1966

41 елда сугыш башлангач ук, Хаджи Ибраһим китә сугышка. Җиде бала белән Зәйнәп - җаны кала, Хәсрәтле, канлы елашта.

41 елның көз аенда, Яраланып эвакогоспитальдә эләгә. Сәламәтләнеп, китә строевой частькә, -Төз атучы булып йөрергә.

Яраланса да, 44 елда,

Дәвам итә төз атуын ул.

Хезмәт тәгьдиренең файдасы өчен,

Гаскәр башлыгыннан медаль ала ул.

45 елда сугыш беткәч, Җиде баласына шатлык китерә. Колхозда да, яхшы тырышып эшләп, Тагын да өч бала үстерә.

Зәйнәп - җанын да бик яратып яши, Мәхәббәтен ул баласына бүлә. Ул ун балага да газиз әти була, Алтмыш өч яшендә ул үлә.

КИНЖАЛИЕВ Максут

Ажмахмут улы

1896-1983

Мәрфуга апа дүрт баласы белән Елап озата сугышка ирен. Хәрби йорттан аңа приказ була; Сакларга дип Кавказның җирен.

Әйберләрен асып аркасына 41 елны озатыла. Сугышта ул җиңел яраланып, Кавказны саклау медален ала

Ефрейтор Максут абый Сугыш беткәч ук сау кайта. Икенче хатынга өйләнеп, Дүрт баласы тагын туа.

Сигез бала әтиләре булып, Колхозда да алдынгы була. Сугыш туктагач ук Президиумнан, Германияне җинү медален ул ала.

Зарифә апай белән, Максут абый Бергә тату, матур яшиләр. Картаешып, алар бер-бер артлы, Дөнья куеп-үлеп китәләр.

Сугыш юлларында

АДЕЛЬШИНОВА

Нурбикә Гаугаретдин кызына 1992 нче елда туган

МУРАТОВА-ИШМУРАТОВА

Рхия кызына 1920 нче елда туган

МУЛИЕВА

Мәфтуха Газиз кызы 1924 – 1997

КАДЫРОВА

Гөлшәһәр Абдулла кызы да лаеклы бу шигырьгә

1941 елның сентябрендә Хәрби йорттан хәбәр алалар. Өч дускай бергә вәгъдәләшеп, Окоп казырга баралар.

Танкларга каршы окоп казып, Мылтык атарга да керешәләр. Парашюттан төшкән немец разведкасын, Мылтыклардан атып төшерәләр.

Яраланып төшкән фашистларны үтереп, Окоп читләренә күмәләр. Өч дускай вәгъдәләрен бозмый, Сугыш юлларына керәләр.

Сугышка якынлашкан саен алар Куркуларын баштан ташлыйлар. Санитарлар булып ут эчендә, Яраларган солдат ташыйлар.

Калмык кырларында, Зинзиләдә Җәяүле гаскәридә йөргәннәр. Бомба чокырына, окоп эчләренә, Үлеләрне җыеп күмгәннәр.

Ачлыктан, бетләгән авыру урап ала, Джукаевка авылына килгәндә. Хәлсезләнеп җәяү кайта алар, 43 нең кышы җиткәндә.

Разведчик

Таһиров

Баһаутдин улына

1923 елда туган

Рәис Баһаутдин улы Сталинградта разведчик була. Зур шәһәрне азат иткән өчен, Данлы сугышчы медален ала.

Разведкада Украинада, Белоруссиядә дә була. Ике илдән батырлыгы өчен, Ике җиңү медальләрен дә ала

Белоруссиядән китә полякларга Варшаваны азат итәргә. Беренче дәрәҗәле орден ала, Май бәйрәме килеп җиткәндә.

2 нче май, 45 нче елда,

Илбасарлар өерендә сугыша.

Берлин алган, өчен, дәртле булган өчен,

Данлы орден һәм шөһрәт медален дә ала.

Өчәр тапкыр батыр яралана Җилкәгә, башка һәм уң аякка Югары Советтан Җиңү орденын да ала, Таянса да агач таякка.

НУРМУХАМЕДОВ

Фаяз Әнәс улына

1927-1982 1944 - 1951 солдатта була

Сугышка дип Шаяз-Әнәс улын

Озаталар Кавказ ягына.

Кавказны азатлау хәрәкәте өчен,

Мактау кәгазе һәм медаль ала.

Авиация борт механигы булып

Приказ ала ул Эстониягә.

Эстониядән китә Хабаровскига,

Сугышка дип Япониягә

Батырларча сугыша японнарда

Яшьлек көчен юкка бетерми.

Японнарны Җиңү медален дә ала,

Кайтырга юл тиздән күренми.

Алмашка солдатларны көтеп,

Биш ел вакыт тагын да үтә.

51 нче елда медальләрен киеп,

Яшь батыр кайтып җитә.

[Вернуться]